Liczby, daty, gesty….

Zupełnym przypadkiem stałem się świadkiem bardzo dziwnej rozmowy. W centrum Srebrenicy, blisko starego domu uzdrowiskowego, w domu, który podczas wojny musiał być całkowicie zniszczony przy jednym stole siedział norweski dziennikarz oraz młody Serb. Chłopak był uchodźcą z Bugojno, części Bośni zamieszkałej w większości przez Chorwatów. Podczas wojny jego dom został całkowicie zniszczony, a jego rodzina znalazła spokój w mieście, które jest symbolem okrucieństw tamtej wojny oraz bezradności społeczności międzynarodowej.

Mężczyźni dyskutowali o ilości ofiar masakry dokonanej przez serbskie siły dowodzone przez Ratko Mladica. Społeczność międzynarodowa szacuje, że było to około ośmiu tysięcy ludzi zabitych w lipcu 1995. Przez kilka pierwszych minut nie mogłem uwierzyć w to słyszałem. Obydwaj przerzucali się historiami i faktami mającymi na celu udowodnić iż liczba ośmiu tysięcy jest zawyżona. W pewnym momencie nie wytrzymałem i zapytałem:

– a jakie to ma znaczenie?

Odpowiedź została udzielona błyskawicznie:

– bo jeżeli to było mniej niż trzy tysiące to największą maskarą podczas wojny była maskara na ludności serbskiej dokonanej przez muzułmańskie siły.

To był początek lawiny:

• a dlaczego siły międzynarodowe nie reagowały gdy ludzie Orica robili wypady do serbskich wiosek wokół Srebrenicy?
• część ofiar złożonych w miejscu pamięci w Srebrenicy pochodzi z innych miejscowości lub zostali zabici w innym momencie. A część z nich to żołnierze.
• a słyszałeś o maskarze JNA (Jugosłowiańskiej Armii Narodowej) w Tuzli, gdy poborowi żółnierze w zamian za złożenie broni mieli mieć prawo wycofać się bez konsekwencji a zostali rozstrzelani?
• doszła do Ciebie informacja, iż niemowlę, rzekomo zabite podczas egzekucji, było martwe już wcześniej?
• wiesz, że miejscowy oddział Kobiet w Czerni, mający reprezentować Serbki nie ma w swoim składzie żadnej etnicznej Serbki? ^
• dlaczego muzułmanie nie przychodzą tłumnie na uczczenie serbskich ofiar Srebrenicy, których obchody są dzień po muzułmańskich uroczystościach a wymagają przyjazdu przedstawicieli władz Serbii?
• znasz historię o spotkaniu Izebegovica z przywódcami militarnymi z Srebrenicy podczas, którego prezydent Bośni nalegał na prowokacje serbskich sił tak aby zwiększyć liczbę cywilnych ofiar co miało zapewnić międzynarodową interwencję?
• dlaczego ludzie, których nazwiska znajdują się na pamiątkowej tablicy w miejscu kaźni odnajdują się po latach i próbują odzyskać ziemię, którą posiadali przed wojną?

^ Kobiety w Czerni to pacyfistyczna organizacja o międzynarodowym zasięgu stworzona przez kobiety z Izraela w celu oprotestowania brutalnych działań armii żydowskiej na okupowanych terytoriach

Próbowałem sprawdzić te informacje – część to fakty, część manipulacje, część trudno zweryfikować. Zauważyłem jednak coś bardziej istotnego.

Liczby, daty, gesty, lokalne legendy – zawsze znajdzie się coś co pozwoli podtrzymać podziały i przenieść nienawiść na kolejne pokolenie.